ΜΑΡΤΙΟΣ 1821 : ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

  
 Ο Μάρτης του 1821 και περισσότερο η επέτειος στις 25 του μήνα αυτού, αποτελεί ορόσημο στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους και στη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους. Ο επίσημος εορτασμός της 25ης  Μαρτίου ως κορυφαίας Εθνικής Επετείου καθιερώθηκε επί Βασιλέως Όθωνος και εορτάστηκε για πρώτη φορά το 1838. 

Την 25η  Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, σύμφωνα με την παράδοση και όπως είναι καταγεγραμμένο τελεσίδικα στη φυλετική Ψυχή, τελέσθηκε δοξολογία στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, στα Καλάβρυτα του Νομού Αχαΐας, από τον Μητροπολίτη Πατρών, Γερμανό, ο οποίος όρκισε τους επαναστάτες και έτσι ξεκίνησε η Επανάσταση στο Μωριά. Η ιστορική αλήθεια όμως είναι αρκετά διαφορετική.

Δεν θα ήταν άδικο να πούμε ότι όλες οι περιοχές του Μωριά θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τα πρωτεία της Επαναστάσεως και αυτό γιατί επαναστατικές ενέργειες έγιναν σε ολόκληρο το Μωριά, και πριν την 25η Μαρτίου.

Ο Μητροπολίτης Γερμανός, μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, δεν ακολούθησε τις προσταγές της τουρκικής διοίκησης που καλούσε τους προύχοντες και αρχιερείς στην Τριπολιτσά προκειμένου να τους γίνουν οι ανάλογες « συστάσεις » και να τους αποτρέψουν σε οποιαδήποτε συμμετοχή στη φημολογούμενη εξέγερση. Οι μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία προύχοντες και αρχιερείς συσκέφθηκαν στην Αγία Λαύρα στις 10 ή κατ’ άλλους 13 Μαρτίου 1821 για να λάβουν απόφαση για τις μελλοντικές κινήσεις των. Οι ιστορικοί της Επανάστασης πιστεύουν ότι δεν ελήφθη τότε κάποια σοβαρή απόφαση. Ορισμένοι όμως, στηριζόμενοι  σε μαρτυρίες από οικογενειακά αρχεία αγωνιστών, επιμένουν ότι στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε η Επανάσταση και ότι στις 17 Μαρτίου έγινε δοξολογία και ορκωμοσία στην Αγία Λαύρα. Στην περιοχή των Καλαβρύτων διαδραματίστηκαν από τις 14 έως τις 20 Μαρτίου μεμονωμένες προεπαναστατικές ενέργειες εναντίον τούρκων εισπρακτόρων, ταχυδρόμων, κ.λ.π. Το πιο σημαντικό από αυτά τα επεισόδια ήταν η επίθεση εναντίον εμπίστων του Βοεβόδα ( Διοικητή ) των Καλαβρύτων,  Ιμπραήμ Πασά Αρναούτογλου, ο οποίος μετά το επεισόδιο έντρομος κλείστηκε μαζί με άλλους τούρκους της περιοχής στους οχυρούς πύργους των Καλαβρύτων. Στις 21 Μαρτίου εξακόσιοι και πλέον αγωνιστές πολιορκούν τους πύργους των Καλαβρύτων. Στις 26 Μαρτίου έπεσαν τα Καλάβρυτα και ο Ιμπραήμ Πασάς παραδόθηκε. Αυτή είναι και η πρώτη πολεμική επιχείρηση της Επαναστάσεως του 1821, που κόστισε στους Έλληνες δύο νεκρούς αγωνιστές και τρεις τραυματίες. Η Βοστίτσα ( Αίγιο ), μαζί με την Καλαμάτα, είναι οι δυο μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου που απελευθερώθηκαν άμεσα από τους Τούρκους.

Οι πρόκριτοι του Αιγίου, Μελετόπουλος, Λόντος και Μεσσηνέζης διέθεταν με μυστική στρατολόγηση δύναμη τετρακοσίων ανδρών και εκδίωξαν τους τούρκους με πιο πιθανή ημερομηνία την 23η Μαρτίου 1821. Εκεί στο Αίγιο ο Ανδρέας Λόντος ύψωσε την μαυροκόκκινη πολεμική του σημαία. Την ίδια σημαία  θα υψώσει δύο μέρες αργότερα στην Πάτρα.

Στην Πάτρα ο αναβρασμός είχε αρχίσει από τις αρχές Μαρτίου. Στις 23 Μαρτίου γίνονται συμπλοκές μεταξύ ενόπλων τούρκων και ντόπιων επαναστατών οι οποίοι ανάγκασαν τους τούρκους να κλειστούν την επόμενη μέρα στο κάστρο της πόλης. Πλήθος αγωνιστών από διάφορες περιοχές άρχισε να συρρέει στην πόλη, και την 25η Μαρτίου ο Μητροπολίτης  Γερμανός έστησε στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου ένα μεγάλο σταυρό και ο Ανδρέας Λόντος την κόκκινη σημαία με το μαύρο σταυρό. Οι επαναστάτες ορκίστηκαν πάνω στο σταυρό από τον Μητροπολίτη , αναφωνώντας το Ελευθερία ή Θάνατος.

Στη Μάνη την ίδια χρονική περίοδο γίνονται επαναστατικές ενέργειες. Στις 17 Μαρτίου 1821, ο  Πέτρος  Μαυρομιχάλης, Μπέης της περιοχής, κηρύσσει τ ην Επανάσταση στην πλατεία της Αρεόπολης, μπροστά από τον Ιερό Ναό των Ταξιαρχών. Εκεί στήνεται και η πρώτη σημαία του αγώνα που από τη μία πλευρά έφερε το Λακωνικό πρόσταγμα Ταν ή επί τας, και από την άλλη το Ελευθερία ή Θάνατος. Η ένταξη του Μαυρομιχάλη στους Επαναστάτες ήταν καθοριστική, καθώς το κύρος του και η επιρροή του στη Μάνη αλλά και στους άλλους προύχοντες του Μωριά, ήταν ηυξημένη. Ο Αγάς της Καλαμάτας, ανήσυχος από το εκρηκτικό κλίμα που είχε διαμορφωθεί, ζήτησε την βοήθεια του Μπέη της Μάνης, καθώς οι 150 ένοπλοι που διέθετε δεν έφθαναν για την ασφάλεια της πόλης. Έτσι λοιπόν, στις 20 Μαρτίου, φθάνει στην Καλαμάτα ένοπλο Σώμα 150 Μανιατών υπό τον Ηλία Μαυρομιχάλη, γυιο του Πετρόμπεη.  Ο Σουλεϊμάν Αγάς δεν είχε αντιληφθεί ακόμα την παγίδα που του έστηναν οι επαναστάτες. Το απόγευμα της 22ας Μαρτίου και μέχρι τα χαράματα της επόμενης μέρας χιλιάδες αγωνιστές συρρέουν στην Καλαμάτα απ’ όλες τις μεριές, προκειμένου να αποκόψουν τους δρόμους διαφυγής των τούρκων. Ένας από τους επικεφαλής των 2000 ενόπλων της « Δυτικής Σπάρτης » ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος  είχε φθάσει από τον Ιανουάριο του 1821 στη Μάνη προκειμένου να προλειάνει το έδαφος για την Επανάσταση. Οι τούρκοι της Καλαμάτας παρεδόθησαν μαζί με τον οπλισμό τους, με Πρωτόκολλο, στις 23 Μαρτίου. Την ίδια μέρα έγινε δοξολογία από 24 ιερείς στο βυζαντινό  Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Καλαμάτα, όπου μέσα σε ατμόσφαιρα πατριωτικού ενθουσιασμού οι ιερείς  όρκισαν τα παλικάρια και ευλόγησαν τις σημαίες.

Στις 23 Μαρτίου 1821, υψώθηκε η επαναστατική σημαία και στην ανατολική Μάνη, στο Μαραθονήσι ( Γύθειο ).

Δεν ήταν όμως μόνο τα Καλάβρυτα, το Αίγιο, η Πάτρα, η Καλαμάτα και η Μάνη οι μοναδικές περιοχές που ξεσηκώθηκαν και πριν ακόμη την προκαθορισμένη  ημερομηνία της Επαναστάσεως, που ήταν  η 25η Μαρτίου.

Η επαναστατική σημαία υψώθηκε και στον Άγιο Πέτρο της Κυνουρίας στις 24 Μαρτίου.

Στην Ηλεία είχε από νωρίς αρχίσει η στρατολόγηση των επαναστατών, ώστε στις 26 Μαρτίου κηρύχθηκε η Επανάσταση στη Γαστούνη και στον Πύργο.

Στις 24 Μαρτίου στο χωριό Σουλιμά της ορεινής Τριφυλίας επαναστάτησαν οι ανυπότακτοι θρυλικοί Ντρέδες υπό τους  Δημήτρη Παπατσώρη, Αλέξη Φούτση και Αντώνη Δάρα. Στην εκκλησία του χωριού υψώθηκε η πολεμική σημαία και αμέσως μετά οι επαναστατημένοι κατεδίωξαν τους τούρκους, λεηλάτησαν αποθήκες με πολεμοφόδια και κινήθηκαν εναντίον της Αρκαδιάς ( Κυπαρισσίας ).

Η  Γορτυνία ξεσηκώθηκε στις 23 Μαρτίου. Στις 25 Μαρτίου Ζυγοβιστινοί, Στεμνιτσιώτες και Δημητσανίτες πολιορκούν τους τούρκους στο φρούριο της Καρύταινας. Προς βοήθειά τους κατέφθασε και αυτός ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης που βρισκόταν στο Λεοντάρι. Η πολιορκία του κάστρου της Καρύταινας σύμφωνα με το Φωτάκο, « Ητο ο πρώτος πόλεμος όπου εσυνάχθησαν τόσο πολλοί Έλληνες στρατιώτες ... διότι είμεθα κοντά έως 5000 στρατιώτες ».

Στην περιοχή της Κορινθίας οι επαναστάτες πολιορκούν τους τούρκους στην Ακροκόρινθο ενισχυμένοι από Δερβενοχωρίτες που είχαν επαναστατήσει και αυτοί ήδη από τις 23 Μαρτίου και είχαν στήσει στρατόπεδο στην Περαχώρα.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Επανάσταση  ξεκίνησε στην πραγματικότητα λίγες μέρες πριν από την καθιερωμένη ως επέτειο ημερομηνία της 25ης Μαρτίου, που ήταν όμως η προκαθορισμένη ημέρα έναρξης της Επαναστάσεως.

Σε ό,τι αφορά το χρυσοκέντητο λάβαρο της Αγίας Λαύρας με την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αυτό χρησιμοποιήθηκε κατά την πολιορκία των Καλαβρύτων στις 21 Μαρτίου.

Κλιμακώθηκε η Επανάσταση από τα μέσα Μαρτίου και ως το τέλος του ίδιου μήνα η Πελοπόννησος στο μεγαλύτερο μέρος της ήταν ελεύθερη. Οι τούρκοι είχαν κλειστεί στα κάστρα του Νεόκαστρου ( Πύλου ), της Μεθώνης και της Κορώνης, και στην Τρίπολη που ήταν και το διοικητικό κέντρο. Επίσης βρίσκονταν αποκλεισμένοι στην Μονεμβασιά και κρατούσαν δύναμη στην περιοχή Λάλα της Αχαΐας.

Οι Μανιάτες, λοιπόν, οι Καλαβρυτινοί, Αιγιώτες και Πατρινοί, οι Ντρέδες των Σουλιμοχωρίων, και οι  Καλαματιανοί, μπορούν με υπερηφάνεια να επιδεικνύουν τις κατά τόπους εκκλησίες και πλατείες και να λένε στον επισκέπτη « από ’δώ ξεκίνησε η Επανάσταση », και για κάθε περίπτωση ξεχωριστά θα είναι αλήθεια. Γιατί αμέσως μετά τα προληπτικά μέτρα που πήραν  οι τούρκοι ( πρόσκληση προκρίτων και ιεραρχών στην Τρίπολη, κ.λ.π. ) η Επανάσταση επισπεύσθηκε και αντί  για την προκαθορισθείσα  ημέρα έναρξης που ήταν η 25η Μαρτίου, αυτή  ξεκίνησε σχεδόν ταυτόχρονα σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου και επεκτάθηκε ταχύτατα. 

Ο Μοριάς, λοιπόν, στάθηκε πρωτοπόρος στον Αγώνα, αφού σ’ αυτόν εδραιώθηκε ο πρώτος επαναστατικός πυρήνας και σ’ αυτόν σημειώθηκαν οι πρώτες μεγάλες πολεμικές επιτυχίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο επίσημο έγγραφο των επαναστατημένων Ελλήνων είναι η προκήρυξη του Πετρόμπεη  Μαυρομιχάλη που γράφτηκε στο « Σπαρτιατικό στρατόπεδο της Καλαμάτας » στις 23 Μαρτίου 1821, και απευθύνετο στις Μεγάλες Δυνάμεις. Η προκήρυξη της « Μεσσηνιακής Συγκλήτου », υπογεγραμμένη από τον Πέτρο Μαυρομιχάλη, με τίτλο « Προειδοποίησις εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς » γνωστοποιούσε στους Χριστιανικούς Λαούς της Ευρώπης την απόφαση του Ελληνικού Έθνους να αποτινάξει το ζυγό και να ελευθερωθεί.

Η  εξέγερση του Μαρτίου του 1821 στην Πελοπόννησο είναι το επιστέγασμα σκληρών αγώνων που προηγήθηκαν της Επαναστάσεως, και των προσπαθειών της Φιλικής Εταιρείας που ιδρύθηκε επτά μόλις χρόνια πριν την Επανάσταση.

Αναλογιζόμενος κανείς τη δυσμενή θέση των Ελλήνων μετά και τον απηνή διωγμό των κλεφτών της Πελοποννήσου στα 1804, θα μπορούσε να πει ότι δεν θα υπήρχε περίπτωση αυτοί οι εξαθλιωμένοι σκλάβοι να ξεσηκωθούν, πολύ δ ε περισσότερο να ιδρύσουν κράτος. Να όμως που λιγότερο από δυο δεκαετίες μετά, οι ίδιοι σκλάβοι και τα παιδιά τους ξεσηκώνονται και κατορθώνουν αυτό που φαινόταν ακατόρθωτο. Γιατί  αυτό που φαίνεται ακατόρθωτο σήμερα, σε μερικά χρόνια μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Οι Έλληνες αντελήφθησαν ότι μόνον με οργάνωση και βασισμένοι στις δικές τους δυνάμεις θα μπορούσαν να επιτύχουν την ελευθερία τους, γι’ αυτό και έσπειραν για να θερίσουν κυριολεκτικά το 1821. Ομοίως και στο σύγχρονο Εθνικό  αγώνα της Χρυσής Αυγής, δεν θ’ αργήσει καιρός που θα  θερίσουμε τους καρπούς των προσπαθειών μας, όσο αντίξοες κι αν φαίνονται οι αντικειμενικές συνθήκες. Η Ιστορία διδάσκει .                                              ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΠΑΣ