Η Χειμάρρα και η περιοχή της βρίσκεται στις νότιες απολήξεις της οροσειράς των Κεραυνίων ορέων, στο βορειοδυτικό άκρο του ελληνικού εθνικού χώρου. Τόπος ορεινός και άγονος, τόπος που αγωνίζεται για την ύπαρξη του ελληνισμού από τα πρώτα ιστορικά χρόνια.
Σήμερα, μετά τις περιπέτειες της ιστορίας, ως Επαρχία της Χειμάρρας θεωρείται η περιοχή που εκτείνεται Βόρεια των Αγίων Σαράντα, βορειοδυτικά του Δελβίνου και νότια του Αυλώνα, με όρια τα Ακροκεραύνια και το ακρωτήριο Γλώσσα. Κέντρο της Επαρχίας η ομώνυμη κωμόπολη Χειμάρρα, που είναι χτισμένη σε λόφο που σχηματίζει γκρεμό στη ΝΔ πλευρά του βουνού Τσίκα (υψόμ. 1235) και στη δυτική πλευρά των Κεραυνίων.
Στο παρόν σημείωμα δεν θα ασχοληθούμε με τους Χάοντες, με την περίοδο της Τουρκοκρατίας και την κατάκτηση των προνομίων από τους Χειμαρριώτες, την απόπειρα προσηλυτισμού από την καθολική Εκκλησία, τον Πατροκοσμά και τους αγώνες κατά των Τουρκαλβανών, τη συμμετοχή των Χειμαρριωτών στην Επανάσταση του 1821 και πολλά άλλα που έχουν σχέση με τους αγώνες των Χειμαρριωτών στο διάβα των αιώνων.
Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε συντομογραφικά με τα γεγονότα που ακολούθησαν κατά την υπογραφή και μετά του «Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας» (7 Φεβρουαρίου 1914).
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τους αγώνες του 1912-13 και την «αγωνία ενός έθνους» τους στεφάνωσε η επιτυχία. Οι ξένοι σταμάτησαν τις απειλές και τις άδικες αξιώσεις τους. Οι επιτυχίες των αυτονομιακών ανάγκασαν τους Αλβανούς να ζητήσουν την παρέμβαση της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου (ΔΕΕ) για τη διακοπή των εχθροπραξιών. Ο Γεώργιος Ζωγράφος αποδέχτηκε την πρόταση της ΔΕΕ και στις 24 Απριλίου διέταξε την κατάπαυση του πυρός.
Στις 4/17 Μαΐου 1917 υπογράφεται στην Κέρκυρα Πρωτόκολλο, που ονομάστηκε «Πρωτόκολλο Κερκύρας», μεταξύ του Γεωργίου Ζωγράφου, προέδρου της «Αυτονόμου Ηπείρου» και της ΔΕΕ, εξ ονόματος των Δυνάμεων δια του οποίου αναγνωριζόταν «Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου». Ύστερα από έναν μήνα, στις 17 Ιουνίου, δινόταν επισήμως «ανακοίνωσις περί επικυρώσεως υπό των Δυνάμεων του Συμφώνου της Κερκύρας». Να σημειώσουμε ότι η Διάσκεψη της Κέρκυρας αποφασίστηκε με την πλήρη έγκριση του ηγεμόνα της Αλβανίας πρίγκιπα Βηδ, μετά από απόφαση του αλβανικού υπουργικού Συμβουλίου. Το Σύμφωνο επικυρώθηκε και από την Αλβανία στις 23 Ιουνίου 1914.
Το «Πρωτόκολλο της Κερκύρας» αποτελεί επίσημο και βασικό διπλωματικό κείμενο για το βορειοηπειρωτικό. Το κείμενο του Πρωτοκόλλου που προβλέπει όλα τα δικαιώματα θρησκείας, γλώσσας, εκπαίδευσης, διοίκησης, ασφάλειας και υπογράφτηκε από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (Βορειοηπειρώτες, Αλβανούς και ευρωπαϊκές δυνάμεις) παραμένει μέχρι σήμερα αναξιοποίητο. Το κείμενο του Πρωτοκόλλου κατοχυρώνει το όνομα και τη θέση των Ηπειρωτών και θεμελιώνει τη νομική και διπλωματική χρήση των όρων «Βόρειος Ήπειρος» και «Βορειοηπειρώτες». Στο Πρωτόκολλο προσαρτήθηκαν και τα αιτήματα των Χειμαρριωτών (άρθρο 14, «ειδικές περί Χειμάρρας διατάξεις»). Οι διατάξεις αυτές προέβλεπαν την αυτονομία της Χειμάρρας και την υπαγωγή της διοικητικώς στο νομό Αργυροκάστρου. Αντίθετα, η περιοχή της Χειμάρρας υπήχθη από την Αλβανία στον Αυλώνα, αρνούμενη ακόμη και τα στοιχειώδη μειονοτικά δικαιώματα των Ελλήνων Χειμαρριωτών.
Πριν από την κήρυξη της Αυτονομίας, στις 9 Φεβρουαρίου, ξεσηκώθηκε πρώτη η Χειμάρρα. Ο Σπυρομήλιος εκήρυξε τη Χειμάρρα αυτόνομη και εξέδωσε μια ιστορική προκήρυξη. Μεταξύ των άλλων διεκήρυσσε: «Η Ήπειρος, η Ελληνική από αρχαιοτάτης εποχής, η Ήπειρος από έτους ηνωμένη μετά του ελληνικού κράτους, η Ήπειρος πωλείται ως δούλη εις τους Τουρκαλβανούς, οίτινες δεν γνωρίζωσι ούτε δύνανται να προσδιορίσωσι την εθνικότητά των… Εν ονόματι του Πανηπειρωτικού Συνεδρίου, κηρύσσω την Επαρχίαν της Χειμάρρας ηνωμένην μετά της άλλης αδικουμένης Ηπείρου υπό την κυβέρνησιν της Αυτονόμου Ηπείρου και καλώ τους πατριώτες μου να ταχθώσιν υπό την υπηρεσία της…».
Οι συμφωνίες της Κερκύρας έγιναν αποδεκτές από το νόμιμο ηγεμόνα της Αλβανίας και την κυβέρνησή του στις 12 Ιουνίου άνευ όρων, αφήνοντας στη ΔΕΕ «πλήρη ελευθερία όπως κανονίση κατόπιν επιτοπίου εξετάσεως το ζήτημα της Χειμάρρας ως και το ζήτημα της διοικητικής υποδιαιρέσεως».
Το Πρωτόκολλο, για να έχει κύρος, έπρεπε να επικυρωθεί από τους αντιπροσώπους των Βορειοηπειρωτών στη Συντακτική Συνέλευση. Τότε συνήλθε το πανηπειρωτικό Συνέδριο στο Δέλβινο με τη συμμετοχή αντιπροσώπων από τις περιοχές Χειμάρρας, Αγίων Σαράντα, Αργυροκάστρου, Πρεμετής, Πωγωνίου, Λεσκοβικίου, Ερσέκας και Κορυτσάς. Εκ μέρους της Χειμάρρας συμμετείχαν οι: Σπύρος Σπυρομήλιος, Δημήτριος (Νάκε) Λέκκας και Νίκος Μήλιος.
Το Πανηπειρωτικό Συνέδριο επικύρωσε στις 23 Ιουνίου / 6 Ιουλίου το Πρωτόκολλο εκτός από τους αντιπροσώπους της Χειμάρρας, οι οποίοι αποχώρησαν από την Συνέλευση, ζητωκραυγάζοντας το σύνθημα που είχε συνυφανθεί με τους αγώνες και την καθημερινή ζωή τους: «Ένωσις ή θάνατος». Είχαν ζητήσει από το Συνέδριο να αποφανθεί για την ενότητα όλης της Ηπείρου και το Πρωτόκολλο το χαρακτήριζαν «απολύτως ασύμφορον δια την Ήπειρον, υποδουλουμένην εις την αλβανικήν κυριαρχίαν (…) δι’ αυτού ούτε ο εθνισμός ούτε η γλώσσα και η θρησκεία, έτι δε και η ζωή αυτής δεν εξασφαλίζεται».
Δηλώνοντας ότι είχαν υποχρέωση και εθνική ευθύνη για όλη την αγωνιζόμενη Ήπειρο, οι Χειμαρραίοι υπενθύμιζαν τις αποφάσεις του Πανηπειρωτικού Συνεδρίου περί πλήρους αυτονομίας ή πλήρους καταστροφής και επικαλούμενοι «την αντίληψιν του έθνους», ανήγγειλαν ότι θα επιζητούσαν την «εθνικήν αποκατάστασιν ή την καταστροφήν υπό τας πτυχάς της ελληνικής σημαίας, διαμαρτυρόμενοι συγχρόνως δια τα τελούμενα ενώπιον του Θεού και της ελληνικής ψυχής».
Όταν οι αντιπρόσωποι έφτασαν στη Χειμάρρα ύψωσαν την ελληνική σημαία και εδήλωσαν ότι συνεχίζουν τον αγώνα.
Ένας αδιάκοπος αγώνας για επιβίωση είναι η ζωή των Χειμαρριωτών. Όμως, παρόλες τις αντιξοότητες, τους εκφοβισμούς και τους διωγμούς, για έναν αιώνα τώρα δεν έπαψαν να προβάλλουν το ελληνικό τους φρόνημα, την ελληνική τους συνείδηση και καταγωγή. Το μεγάλο αγκάθι στα μάτια της αλβανικής ηγεσίας είναι η Χειμάρρα και το ακατάβλητο αγωνιστικό της πνεύμα.
Και σήμερα οι Έλληνες Χειμαρριώτες αγωνίζονται να αναγνωρίσουν το δικαίωμα του εθνικού αυτοπροσδιορισμού τους και την απόδοση των μειονοτικών δικαιωμάτων, τα οποία παράνομα στερούνται. Η Χειμάρρα, όπως και η περιοχή της Κορυτσάς είναι εκτός των λεγομένων «μειονοτικών ζωνών» και επομένως, δεν τους αναγνωρίζονται μειονοτικά δικαιώματα.
Τελευταίο θύμα μισελληνισμού και άκρατου αλβανικού σοβινισμού το παλικάρι, ο Αριστοτέλης Γκούμας, ο οποίος άνανδρα δολοφονήθηκε γιατί μιλούσε τη μητρική του γλώσσα και όχι το αλβανικό γλωσσικό συνοθύλευμα.
Ας ευχηθούμε ο Αριστοτέλης να είναι το τελευταίο θύμα και ο αυτόχθων ελληνισμός στη Χειμάρρα να ζήσει με ειρήνη και ασφάλεια στον τόπο που του κληροδότησαν οι πρόγονοί του.
Θα ολοκληρώσω το σημείωμα για τη Χειμάρρα με όσα γράφει εισαγωγικά ο ιστορικός Κώστας Χατζηαντωνίου στο θαυμάσιο βιβλίο του: «Η Χειμάρρα» (Β’ έκδοση, 2007): «Η Χειμάρρα, γράφει, ταμπούρι του Ελληνισμού, μετερίζι της Ρωμιοσύνης, εκεί, στις Βόρειες κλεισούρες του Γένους, στα απώτατα της ψυχής μας Ακροκεραύνια, εκεί που τελειώνει, εκεί που αρχίζει, ό,τι αγαπούν πιο πολύ κι από τη ζωή τους: Της εθνικής μας ψυχής το χθες, της λαϊκής μας συλλογικότητας η ρίζα… Ματαιοπονούν όσοι προσπαθούν να πλήξουν την ελληνωσύνη της Χιμάρας. Η Χιμάρα δεν διαπραγματεύεται την ψυχή της».
Εφημερίδα Πρωινός Λόγος
Μηνυμα Χ.Π.
Αδέρφια μας δεν σας ξεχνάμε! ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ - ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ - ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου